Sinds september geeft VHTO Dit Doe Ik Gastlessen aan de hele klas gegeven, niet meer alleen aan meisjes. Projectmanager Tess Schoneveld: “Ook jongens hebben geen vrouwelijke rolmodellen en een beperkt beroepsbeeld.”

Vanaf september geeft VHTO Dit Doe Ik Gastlessen in het voortgezet onderwijs. Tijdens zo’n gastles vertelt een vrouw uit bèta, techniek en IT over haar beroep en keuzes die daaraan ten grondslag liggen. Dat doet ze voor de gehele klas. Deze gastlessen vervangen de VO-voorlichtingen die alleen gericht waren op meisjes. 

Waarom is de opzet van de VO-voorlichtingen aangepast? 

Ruim tien jaar lang gaven we VO-voorlichtingen. Die voorlichtingen werden georganiseerd voor groepen meisjes die na een korte introductie speeddates deden met vrouwelijke professionals. Steeds vaker kregen we de vraag waarom de jongens niet mogen meedoen. Die vraag kregen we niet alleen van docenten, ook van de meisjes zelf. Bovendien worden de jongens in de klas straks de collega’s van de meisjes dus ook zij zouden het beeld moeten hebben dat het normaal is dat vrouwen werken in bèta, techniek en IT. Ook jongens hebben geen vrouwelijke rolmodellen en een beperkt beroepsbeeld. We geven daarom nu vanaf september Dit Doe Ik-gastlessen die – net als de VO-voorlichtingen – het doel hebben om te normaliseren dat vrouwen werken in een technische rol en het beroepsbeeld dichterbij moeten brengen.” 

Hoe ben je tot de opzet van deze gastlessen? 

“Omdat we als VHTO al onze interventies baseren op wetenschappelijke inzichten, ben ik op zoek gegaan naar onderzoek naar de inzet van rolmodellen bij interventies op middelbare scholen. Ik stuitte op heel recent Frans onderzoek uit 2022. Dit onderzoek beschreef een activiteit waarbij vrouwelijke wetenschappers een gastles geven en daarbij vertellen over hun eigen beroep en ook de stereotypen binnen beroepen ter discussie stellen. Uit dat onderzoek bleek dat de leerlingen die aan deze activiteit hadden deelgenomen ook vaker voor de wetenschap kozen. De leerlingen uit het onderzoek waren wel ouder dan de doelgroep voor de Dit Doe Ik Gastlessen.  
Ik heb de onderzoekers benaderd en meer informatie ontvangen, onder andere de opzet van de gastlessen. De opzet van de Franse gastlessen heb ik naar de Nederlandse context gebracht.  
Daarnaast heb ik bij de ontwikkeling ook gekeken naar onderzoek over de effectiviteit van rolmodellen in het algemeen. Uit een overzichtsstudie blijkt dat er vier facetten zijn wanneer een rolmodel succesvol kan worden ingezet. Zo moet een rolmodel niet te succesvol zijn, wat ze bereikt heeft moet wel haalbaar zijn. Ook het pad naar waar ze nu is, moet worden getoond. Er moet een match zijn met de persoonlijke eigenschappen. En rolmodellen uit ondergerepresenteerde groep zijn extra effectief. Ook die aspecten heb ik meegenomen in de opzet. Zo zit er een onderdeel in waarbij het rolmodel ook veel over zichzelf deelt.” 

Hoe ziet de opzet van de Dit Doe Ik Gastles eruit? 

“Een Dit Doe Ik Gastles bestaat nu uit vier onderdelen, namelijk een onderdeel over wat bèta, techniek en IT is, wat het beroep is van de gast, of iedereen een technisch beroep kan doen en een terugkoppeling vanuit de klas. 
Het grootste verschil met de VO-voorlichtingen is misschien wel dat we als VHTO niet meer aanwezig zijn bij alle gastlessen. Daarvoor hebben we gekozen om onze schaalbaarheid te kunnen vergroten. We vragen daarom scholen nu wel dat docenten aanwezig zijn bij de lessen en we bereiden rolmodellen goed voor.” 

Hoe worden rolmodellen voorbereid? 

“We geven een slidedeck mee wat rolmodellen kunnen gebruiken. We vragen ze om het aan te passen zodat het op het rolmodel van toepassing is. Uiteraard kunnen rolmodellen zelf kiezen of ze slides toevoegen of weglaten. Er is een uitgebreide gastinstructie en onlangs gaven we een webinar over de nieuwe opzet waarin ook een groep rolmodellen op de nieuwe opzet werd voorbereid. Bovendien maken we altijd tijd voor vragen of begeleiding als een rolmodel daar behoefte aan heeft.” 

Het is een nieuwe opzet. Hoe weten we of dit werkt? 

“Vooral omdat het de eerste lessen zijn, blijven we kritisch op de inhoud. We vragen aan leerlingen en docenten of deze lessen het gewenste effect hebben. Dat blijven we overigens doen, ook na de start, want we willen als VHTO uiteraard ook onze impact meten. 
We hebben naar aanleiding van feedback de initiële opzet alweer wat aangepast omdat die niet goed bleek te passen in de Nederlandse klas. Ik zei al dat in het Franse onderzoek de activiteit met oudere kinderen werd uitgevoerd en dat lijkt ook impact te hebben op de gesprekken over mannen- en vrouwenberoepen bijvoorbeeld.” 

Wat zijn de verdere plannen met de Dit Doe Ik Gastlessen? 

“We gaan hier in 2023 mee verder. Wat we dan ook willen doen is in gesprek met docenten hoe zij in hun lessen kunnen omgaan met genderstereotypen en hoe die beroepskeuzes kunnen beïnvloeden. Wellicht dat deze gastlessen daartoe een eerste start kunnen zijn.”