Bij de keuze van meisjes voor een studie of beroep in de bètatechniek spelen ouders een belangrijke rol. Die rol voeren ze bewust en onbewust uit. Het is daarom belangrijk dat ouders vroegtijdig bij het keuzeproces worden betrokken, al voordat kinderen de keuze maken voor een profiel of studie.

VHTO Expertisecentrum Genderdiversiteit in bèta, techniek en IT neemt daarom ouders mee in de interventies die het doet. Dat begint al bij de interventies voor basisschoolleerlingen, zoals Beeldenbrekers. We willen ouders bewust maken van eventuele genderbias die ze hebben. Daarnaast informeren we ze over de mogelijkheden in bèta, techniek en IT die er voor hun dochter zijn.

Die bewustwording doen we op de verschillende gebieden waar ouders een belangrijke rol spelen. We adviseren ouders in het kort:

• wees je ervan bewust dat jouw beroep of rol thuis impact heeft op de studiekeuze van jouw dochter;
• wees je ervan bewust dat als je je dochter het vertrouwen geeft dat ze goed kan worden in exacte vakken, dat ze ook eerder die vaardigheden zal ontwikkelen;

wees je ervan bewust dat je in het studiekeuzemoment een belangrijke rol kunt spelen door je dochter te ondersteunen in het verkennen van wegen naar óók onbekendere studies of beroepen.

1. Rolmodel zijn of rolpatronen bevestigen

Als ouders een bètatechnische achtergrond hebben of een dergelijk beroep uitoefenen, is de kans groter dat meisjes ook die richting opgaan, blijkt uit verschillende onderzoeken. Zo zijn leerlingen van wie een of beide ouders in wetenschap & technologie werkt, positiever ten aanzien van deze vakgebieden dan leerlingen bij wie dit niet het geval is, blijkt uit een attitudemeting van VHTO. Zowel jongens als meisjes met een ‘W&T-ouder’ vinden wetenschap en technologie minder moeilijk om zelf te doen, hebben meer plezier erin, nemen het vaker mee als optie voor een toekomstig beroep, denken minder gender stereotyperend erover en vinden zichzelf vaker geschikt voor wetenschap en technologie dan jongens en meisjes wiens ouders niet in het vakgebied werken.

Dat heeft gevolgen voor de studiekeuze van meisjes, blijkt uit de rapportage De lekkende bèta/technische pijpleiding en hoe deze te repareren van Annemarie van Langen & Martina Meelissen. Zij schrijven dat de kans op ‘weglek’ afneemt op twee momenten als (een van) de ouders een bètatechnische achtergrond hebben of als de ouders (het voortzetten van) een bèta/technische opleiding aanraden. Dat gaat om de overgang van het voortgezet onderwijs naar het beroepsonderwijs en om de overgang van het eerste studiejaar naar het tweede jaar.

Daarbij blijkt dat moeders met een genderstereotiepe vrouwelijk beroep voor zowel zoons als dochters meer genderstereotiepe studiekeuzes bevorderen, blijkt uit het proefschrift ‘Gendered Choices’ van Maaike van der Vleuten.

Wat doet VHTO?
Enerzijds maakt VHTO in communicatie bij bijvoorbeeld Beeldenbrekers of VO-voorlichtingen ouders bewust van deze traditionele rollen en de invloed daarvan op hun dochter. Anderzijds zetten we counter-stereotypen daar tegenover door bij al onze activiteiten vrouwelijke professionals uit te nodigen.

2. Waarderen van eigen kunnen

Meisjes en jongens zijn gemiddeld genomen even goed in wiskunde, blijkt uit verschillende onderzoeken. Toch denken meisjes – vaker dan jongens – dat je voor bèta, techniek en IT een aangeboren talent moet hebben: een wiskundeknobbel (fixed mindset). Ook hun omgeving, waaronder hun ouders, denkt dat. Wanneer meisjes wiskundevaardigheden zien als een vaardigheid die je kunt ontwikkelen (growth mindset) dan kiezen ze 2,5 keer vaker voor een wiskunde-intensieve of technische vervolgopleiding dan meisjes met een ‘fixed mindset’. Het is dan wel belangrijk dat meisjes gestimuleerd worden om die vaardigheid te ontwikkelen en daarbij spelen ouders en docenten een belangrijke rol. Uit onderzoek blijkt dat ouders en docenten de STEM-prestaties van meisjes en jongens verschillend beoordelen. Met deze – vaak onbewuste – verwachtingen sturen ze impliciet de prestaties en het ‘self-concept’ van meisjes en jongens.

Ook zijn de capaciteiten die ouders toeschrijven aan hun kinderen vaak gerelateerd aan traditionele genderrollen (‘meisjes zijn goed in communicatie’, ‘jongens zijn goed in dingen in elkaar zetten’) en weerspiegelen ook in veel gevallen hun eigen persoonlijke keuzes en ontwikkeling. Ze stimuleren hun kinderen om juist die ‘herkenbare’ eigenschappen te ontwikkelen in plaats van ze uit te dagen en een kans te geven hun eigen capaciteiten en interesses te ontdekken en ontwikkelen.

Wat doet VHTO?
VHTO maakt ouders bewust van het feit dat technische vaardigheden zijn te ontwikkelen. Daarnaast hebben we activiteiten om meisjes vaardiger en zelfverzekerder te maken in bètatechnische vaardigheden (zoals code events).

3. Invloed in de keuze voor een profiel of studie

Op het moment dat meisjes gaan kiezen nemen ze de twee bovenstaande gegevens mee in hun keuze. Daarnaast spelen ouders een rol tijdens het daadwerkelijke keuzemoment. Uit het Belgische onderzoek ‘De rol van ouders bij het studiekeuzeproces van studenten voor hoger onderwijs’ van Paulien Lobeau blijkt dat ouders vooral invloed uitoefenen door  psychosociale steun, namelijk de student aanmoedigen, interesse tonen en helpen nadenken. Uit haar onderzoek blijkt dat de overtuigingen die ouders hebben over het succes van hun kind de keuzes beïnvloeden die de student maakt. Verder willen studenten een studie en beroep kiezen dat past bij de verwachtingen van ouders.

Ouders zijn dus van invloed in dat keuzeproces, maar uit onderzoeken blijkt ook dat ouders vaak geen duidelijk beeld hebben van de actuele opleidingen en beroepen in bèta, techniek en IT. Ze hebben vaak een verouderd beeld, denken soms dat je van werken in de techniek vies wordt en weten niet dat bèta, techniek en IT verweven zitten in veel beroepen. Dat kan een negatief effect hebben wanneer een meisje denkt over een bètatechnische keuze.

Wat doet VHTO?
Aan leerlingen die een Beeldenbrekersgastles hebben gehad, wordt het tekenvel meegegeven waarop we ouders informeren over hoe ze hun kind kunnen helpen bij een keuze. En we adviseren vervolgopleidingen ouders mee te nemen bij de voorlichtingen die zij geven in Gender Scans voor onderwijsinstellingen.